Kapitan Haska - odsłonięcie rzeźby w Alei Żeglarzy

Kazimierz Haska uhonorowany na Alei Żeglarzy w Szczecinie

Kazimierz Haska, pionier żeglarstwa i muzealnictwa w Szczecinie, pierwszy honorowy prezes Zachodniopomorskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, zostanie w tą sobotę wyróżniony na Alei Żeglarzy w Szczecinie. Postać ta będzie symbolizowała tam czasy pionierskie, początki polskiego żeglarstwa w Szczecinie.

Kazimierz Haska należał do grona najwybitniejszych szczecińskich kapitanów i działaczy żeglarskich, był wychowawcą kilku pokoleń żeglarzy, propagatorem żeglarstwa oraz społecznikiem. W roku 1945 zainicjował w Szczecinie polskie żeglarstwo. Od 22 sierpnia pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Żeglarskiej Ligi Morskiej, pierwszej organizacji żeglarskiej na Pomorzu Zachodnim. W końcu sierpnia 1945 roku współorganizował i prowadził wykłady na pierwszych kursach żeglarskich w Szczecinie. Zajął się także wydobywaniem z wody zatopionych poniemieckich jachtów i szkoleniami młodych adeptów żeglarstwa.

Już w 1948 roku zainicjował pierwsze polskie regaty żeglarskie w Szczecinie. Najpierw wewnątrzklubowe – w Jacht Klubie Ligii Morskiej „Gryf”, a następnie w roku 1949 międzyklubowe – „Regaty Jesienne o Błękitną Wstęgę Jeziora Dąbskiego”, które obecnie są najstarszymi regatami w Polsce. W roku 1958 był pomysłodawcą i organizatorem „Międzynarodowych Regat o Puchar Gryfa Pomorskiego”, które od 1958 roku były jedną z dwóch największych imprez żeglarskich w Polsce.

Haska zapoczątkował akcję upowszechniania żeglarstwa wśród dzieci i młodzieży. W 1958 roku sprowadził do Polski rysunki jachtów klasy „Cadet”, „Optymist” i uruchomił w Szczecinie ich produkcję. Był to początek tych popularnych klas w naszym kraju. Kazimierz Haska zabiegał przez wiele lat o budowę Centralnej Przystani Jachtowej w Szczecinie. Podjął również współpracę z żeglarzami niemieckimi i wiele innych działań. Starał się przez całe swoje życie w naszym mieście, aby Szczecin stał się stolicą żeglarstwa południowego Bałtyku.

Warto przypomnieć, że kapitan Haska był członkiem Akademickiego Związku Sportowego od 1951 roku. Postać to znacząca dla historii Jacht klubu AZS. Zdobył dla AZS-u wiele nagród, z wicemistrzostwem Polski włącznie. W listopadzie 1956 roku Kazimierz Haska został wybrany Prezesem-seniorem sekcji żeglarskiej AZS. Zajął się przygotowaniami do przekształcenia sekcji w klub, stał na czele komitetu założycielskiego. Współtworzył od grudnia 1956 roku Jacht Klub AZS. W 1958 roku został razem z kapitanem Konstantym Maciejewiczem wyróżniony „Honorowym członkostwem Jacht Klubu AZS”. Potem, aż do swojej śmierci w 1976 roku,był członkiem klubu, sędziował niektóre regaty klubowe, wspierał jego rozwój. Trzymał także na przystani klubowej swój jacht „Wojtek”, którego współwłaścicielem był Kazimierz Rypiński.

Czas zaciera ślady po tych, którzy byli przed nami. Dlatego warto przypomnieć słowa innego znanego kapitana – Ziemowita Ostrowskiego, o Kazimierzu Hasce: „Długo nie widzieliśmy się i nigdy już się nie zobaczymy. Śmierć tak nagła, że określenie „naturalna” brzmi jak niewczesny żart, zabrała Kazimierza Haskę, jachtowego kapitana żeglugi wielkiej, najwyższej klasy sędziego, Honorowego Prezesa Szczecińskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego. Nauczyciela i przyjaciela nas wszystkich. Jako „kapitana Haskę” lub „Kazia Haskę” znali Go chyba wszyscy żeglarze Szczecina. Był ostatnim, którego wybrano na prezesa okręgu jedynie dla żeglarskich kwalifikacji i osobistych walorów. Gdy po latach spalania się w społecznej działalności rezygnował – nadano Mu niecodzienny tytuł Honorowego Prezesa.

Poznański harcerz, pływał na przedwojennym „Zawiszy” pod komendą Mariusza Zaruskiego. Jachty: „Conrad”, „Chrobry”, „Witeź II” i wypieszczony własny „Wojtek” są najkonkretniejszymi dowodami skuteczności Jego działania w powojennym, pionierskim okresie. Działał wówczas w „Gryfie”, a następnie w AZS. (...) Śmierć nie pozwoliła Mu zakończyć historii szczecińskiego żeglarstwa, nad którą od lat pracował. Dla nas pozostanie na zawsze niezapomnianym współtwórcą tej historii. Człowiekiem, który nade wszystko ukochał żeglarstwo.

W najbliższą sobotę będziemy mogli wspomnieć tego wybitnego żeglarza i społecznika, któremu szczecińskie żeglarstwo tak wiele zawdzięcza.

Kapitan Haska

Kazimierz Haska był nestorem polskiego żeglarstwa w Szczecinie, jachtowym kapitanem żeglugi wielkiej, kapitanem motorowodnym żeglugi wielkiej, instruktorem żeglarstwa, sędzią żeglarskim,artystą rzeźbiarzem, plastykiem, konserwatorem zabytków, pionierem żeglarstwa, muzealnictwa i plastyki w Szczecinie.

Urodzony w Poznaniu 20 stycznia 1912 roku. Swoją drogę ku morzu rozpoczął w przedwojennym harcerstwie. Żeglarstwo zaczął uprawiać od 1925 roku, pływając po Warcie, następnie Jeziorze Kierskim koło Poznania. W 1933 roku wypłynął w swój pierwszy rejs morski.

W II Rzeczpospolitej był jednym z pionierów skautingu wodnego, członkiem komendy Harcerskiej Drużyny „Wilków Morskich” w Poznaniu. W latach 1937-1939 został kapitanem Harcerskiego Ośrodka Żeglarskiego w Kiekrzu. Kazimierz Haska to wychowanek generała Mariusza Zaruskiego, uczestnik morskich rejsów na żaglowcu „Zawisza Czarny” pod jego dowództwem.

Po agresji Niemiec na Polskę, był żołnierzem Armii Poznań, brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, walczył z niemieckim najeźdźcą nad Bzurą i w Puszczy Kampinoskiej. W czasie wojny prowadził tajne nauczanie w okupowanym Poznaniu.

W Szczecinie zamieszkał 15 lipca 1945 roku. Od września 1945 roku współtworzył Muzeum Miejskie w Szczecinie, miał znaczący udział w odbudowie oraz zabezpieczaniu i konserwacji ocalałych zbiorów muzealnych. Uczestniczył w gromadzeniu dóbr kultury w Szczecinie i województwie szczecińskim. Od 1952 pracował w Dziale Morskim Muzeum Pomorza Zachodniego, gromadził okazy fauny morskiej dla muzeum, współorganizował wystawy morskie, był kierownikiem Pracowni Drewna i Metalu w Dziale Konserwacji. Wszechstronne zdolności artystyczne wykorzystywał do ratowania wielu zabytków. Od lat 50. XX wieku propagował utworzenie samodzielnego Muzeum Morskiego w Szczecinie, jako centrum kultury i edukacji morskiej mieszkańców Pomorza Zachodniego. Współorganizował Muzeum Miasta Szczecina, należał do zespołu pracowników muzeum przygotowujących jego utworzenie. 

Był rzeźbiarzem i plastykiem, członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. Tworzył w Poznaniu, a od 1945 w Szczecinie. W latach 1946-1962 brał udział w wystawach szczecińskiego środowiska plastycznego. Autor realistycznych, kameralnych prac związanych z postacią ludzką, wykonywał tablice pamiątkowe, zajmował się medalierstwem i grafiką użytkową.

Kazimierz Haska popularyzował żeglarstwo, był społecznikiem, instruktorem i wychowawcą kilku pokoleń żeglarzy, pionierem polskiego żeglarstwa w Szczecinie. Od 22 sierpnia 1945 roku pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Żeglarskiej Ligi Morskiej, pierwszej organizacji żeglarskiej na Pomorzu Zachodnim. Współorganizował i od 28 sierpnia  1945 roku prowadził pierwsze kursy żeglarskie w Szczecinie.

Był współzałożycielem i wicekomandorem pionierskiego Jacht Klubu Ligi Morskiej „Gryf”. Dzięki jego zaangażowaniu wydobyto i wyremontowano pierwsze szczecińskie jachty – „Witeź II”, „Conrad”, „Chrobry”. Brał udział w uruchamianiu pierwszej przystani żeglarskiej w Szczecinie. Z jego też inicjatywy ruszyło w Szczecinie, w sierpniu 1946 roku, masowe szkolenie żeglarskie. Zainicjował pierwsze szczecińskie regaty: wewnątrzklubowe w JK LM „Gryf” i międzyklubowe – „Regaty Jesienne o Błękitną Wstęgę Jeziora Dąbskiego”, następnie „Międzynarodowe Regaty Gryfa Pomorskiego”.

Współtworzył szczecińskie żeglarstwo od końca 1949 do 1965 roku. Był działaczem żeglarskim, pełnił funkcję zastępcy delegata Okręgu Szczecińskiego Polskiego Związku Żeglarskiego (1949-1951), przewodniczącego Sekcji Żeglarskiej Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej (1952-1953), pierwszego Prezesa Okręgowego Związku Żeglarskiego w Szczecinie (1957-1965).

Za prezesury Kazimierza Haski żeglarstwo stało się najszybciej rozwijającą się dyscypliną sportu w Szczecinie. Na pierwszym miejscu w swej działalności stawiał rozwój żeglarstwa na Pomorzu Zachodnim oraz jego popularyzację wśród dzieci i młodzieży. Czynił też zabiegi, aby Szczecin był międzynarodowym ośrodkiem żeglarstwa. Dążył do ścisłej współpracy sportowej z ośrodkami żeglarskimi państw bałtyckich. Nawiązał pierwsze kontakty z żeglarzami NRD, co zaowocowało wspólnym udziałem jachtsmenów obu państw w polskich i niemieckich regatach. Dzięki jego staraniom Trzebież stała się Centralnym Morskim Ośrodkiem PZŻ, najważniejszym ośrodkiem szkoleniowym w Polsce. Zapoczątkował akcję upowszechniania żeglarstwa wśród dzieci i młodzieży, sprowadził z zagranicy do Polski rysunki jachtów klasy „Cadet”, „Optymist”, uruchomił ich produkcję. Zabiegał o budowę Centralnej Przystani Jachtowej dla Szczecina. Wieloletni przewodniczący komisji egzaminacyjnej na stopień jachtowego kapitana morskiego, przy Szczecińskim Okręgowym Związku Żeglarskim. Wykształcił wielu kapitanów, instruktorów  i szkoleniowców.

Kapitan Kazimierz Haska uprawiał także żeglarstwo regatowe. Był członkiem Narodowej Kadry Żeglarstwa, w latach 50. XX wieku należał do czołówki regatowej okręgu, brał udział w wielu zawodach, zajmując wysokie lokaty. Zdobył tytuł wicemistrza Polski w klasie V-50 w czasie pierwszych powojennych Żeglarskich Mistrzostw Polskich, które odbyły się w 1952 roku. Zwyciężył w: „Regatach Jesiennych” otrzymując „Błękitną Wstęgę Jeziora Dąbskiego”, Międzynarodowych Regatach Gryfa Pomorskiego, Regatach Przyjaźni. Był uczestnikiem Olimpiady Żeglarskiej Kiel-72.

Od 1933 roku pływał po Morzu Bałtyckim, następnie Morzu Północnym, Atlantyku. Był kapitanem wielu rejsów szkoleniowych, pływał na żaglowcach, jak i mniejszych jednostkach. W czasie swoich rejsów odwiedził porty Dani, Belgii, Francji, Holandii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Niemieckiej Republiki Federalnej, Norwegii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, ZSRR.

W latach 1959-1963 dowodził niewielką łodzią motorową „Ira”. Z grupą szczecińskich żeglarzy odbył nią kilka dalekich rejsów po Morzu Bałtyckim i Morzu Północnym. Odwiedził wiele portów w Europie Zachodniej i Wschodniej. W 1961 roku dotarł „Irą”, wraz z załogą, do Paryża, Londynu, Kanału La Manche i St. Molo. Jako pierwszy polski żeglarz dopłynął tak daleko na zachód niewielkim jachtem motorowym.

Kazimierz Haska przeszedł do historii jako wybitny sędzia żeglarski Klasy Państwowej, jeden z najstarszych powojennych sędziów Polskiego Związku Żeglarskiego. Od końca lat 40. XX wieku sprawował funkcję przewodniczącego komisji regatowych na terenie Szczecina, okręgu oraz Polski.

Za swojego życia był powszechnie szanowany i poważany w środowisku żeglarskim. W uznaniu jego działalności został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski i wpisany do „Księgi Zasłużonych dla miasta Szczecina”. W 1979 roku jachtowi szkoleniowemu typu Conrad-45, w Centralnym Ośrodku Żeglarskim w Trzebieży, nadano imię „Kapitan Haska”. W roku 2008 żeglarze szczecińscy nadali jego imię Marinie Gocław w Szczecinie.

Piotr Owczarski